- Eerlijke Economie -
- 5mins -
- 14 views
Waarom je nu meer betaalt voor de schone trein dan voor het vervuilende vliegtuig – Pleidooi voor een Eerlijke Economie
Stel je voor: je stapt ’s avonds om 22:30 uur in Amsterdam in de trein en wordt de volgende ochtend om 11:00 uur wakker in hartje Praag. Uitgerust, met uitzicht op de Elbe, zonder CO2-schuldgevoel. Het bestaat al. Alleen betaal je nu juist meer voor deze duurzame keuze. Want in de prijs van je vliegticket zie je niet de échte kosten – de schade aan klimaat en natuur die we allemaal betalen.
Dit is precies het probleem waar het Manifest voor een Eerlijke Economie naar wijst: we hebben een economie waarin de verkeerde keuzes beloond worden.
Het verhaal van European Sleeper
Elmer van Buuren droomde zijn hele leven van een eigen treinbedrijf. Als conducteur zag hij hoe de nachttrein steeds meer uit Europa verdween. In 2021 richtte hij samen met Chris Engelsman European Sleeper op – een Nederlandse startup die de nachttrein terug op de kaart wil zetten.
View this post on Instagram
Tegen alle verwachtingen in en volledig gefinancierd door gewone mensen – niet door grote investeerders, maar door ‘de crowd’ – maakten ze het mogelijk. Ze huurden oude treinstellen, vochten voor plekken op het overvolle Europese spoornet. In mei 2023 reed de eerste trein naar Berlijn. Sinds maart 2024 rijdt de Good Night train driemaal per week door naar Praag.
De getallen liegen er niet om: een reis Amsterdam-Berlijn met de European Sleeper stoot 13,9 kg CO₂ uit. Met het vliegtuig: 174,1 kg – bijna 13 keer zoveel vervuiling. En toch pakken de meeste mensen het vliegtuig.
Waarom?
De absurditeit van het systeem
Hier wordt het ronduit bizar. Onze overheid geeft de luchtvaart jaarlijks 4,4 miljard euro cadeau door geen belasting te heffen op kerosine en vliegtickets. Dit geld komt uit de pot waar we ook scholen, ziekenhuizen en de energietransitie van moeten betalen.
Laten we even concreet worden:
Accijns
- Benzine aan de pomp: 79 cent per liter
- Diesel aan de pomp: 52 cent per liter
- Kerosine voor vliegtuigen: €0,00 per liter
Als de luchtvaart dezelfde accijns zou betalen als diesel (49 cent per liter), zou dat Nederland €2,2 miljard per jaar opleveren. Dat is genoeg om 22.000 leraren of 29.000 verpleegkundigen te betalen.
BTW
Voor je treinkaartje naar Berlijn betaal je 21% BTW. Voor een vliegticket naar New York: 0%. Dit komt door het Verdrag van Chicago uit 1944 – een verdrag bedoeld om na de Tweede Wereldoorlog commercieel vliegen te stimuleren. Meer dan 80 jaar later houden we nog steeds vast aan een regeling uit een wereld zonder klimaatcrisis.
Het perverse resultaat
Onderzoek wijst uit dat op tachtig procent van de Europese routes de trein duurder is dan het vliegtuig – soms zelfs tien tot dertig keer zo duur. Gevolg? Slechts 4% van alle internationale reizigers in Europa kiest de trein.
De koppeling aan het manifest
In het Manifest voor een Eerlijke Economie staat helder beschreven wat hier misgaat. We hebben een economie waarin de échte prijs van vervuiling niet in het kaartje zit. Doel 3 van het manifest zegt het zo:
“Échte waarde – Geld is een middel; echt belangrijk zijn gezondheid, geluk, schone lucht, goede relaties en een vitale natuur. Alle kosten, ook schade aan mens en milieu, worden in de prijzen opgenomen.”
Bij vliegen betaal je alleen voor de kerosine en de stoel. De CO₂-uitstoot, de stikstofdepositie, de geluidsoverlast, de gezondheidsschade – dat betaalt de samenleving. Jij betaalt mee voor andermans vliegreis, ook als je zelf nooit vliegt.
Wat zegt de expert?
Hans Stegeman, Chief Economist bij Triodos Bank, legt de vinger op de zere plek: “Deze mooie bedrijven hebben ruimte nodig om nieuwe dingen te proberen. Minder regels en hulp bij financiering.”
European Sleeper moet vechten tegen oude treinstellen, bureaucratie in vijf verschillende landen, en een systeem dat vervuilend transport subsidieert terwijl duurzaam vervoer aan alle kanten wordt gefnuikt.
Chris Engelsman, mede-oprichter van European Sleeper, zegt het bot: “Er worden nu vrij oude rijtuigen ingezet met mankementen. We hebben 40 tot 60 miljoen euro nodig voor 35 nieuwe rijtuigen.” De luchtvaart krijgt jaarlijks 4.400 miljoen euro aan subsidies. European Sleeper moet crowdfunden voor elk rijtuig.
Concrete stappen richting Den Haag
De verkiezingen van 29 oktober 2025 zijn een kans om dit recht te trekken. Dit is wat er moet gebeuren:
1. Stop de kerosinesubsidie
Hef accijns op vliegtuigbrandstof, net als op benzine en diesel. Opbrengst: €2,2 miljard per jaar.
2. Gelijke BTW-behandeling
Vliegtickets en treinkaartjes moeten dezelfde BTW-regels volgen. Geen uitzonderingsposities meer voor fossiele brandstoffen.
3. Investeer in het spoornetwerk
Betere verbindingen, meer capaciteit, moderne treinstellen. Maak de duurzame keuze de gemakkelijke keuze.
4. Steun voor duurzame pioniers
Help bedrijven zoals European Sleeper met toegang tot leningen en garanties, zoals de luchtvaart die ook krijgt.
5. Échte prijzen
Reken de milieuschade door in de ticketprijs. Onderzoek van CE Delft toont aan dat vliegtickets gemiddeld 63% duurder zouden moeten zijn als we alle schade meerekenen.
Jouw stem telt
European Sleeper laat zien dat ondernemers met passie en creativiteit veel kunnen bereiken. Elmer en Chris hebben bewezen dat het kan – mét oude treinen en tégen het systeem in.
Maar moet het echt zo moeilijk zijn? Moet een duurzame startup crowdfunden terwijl vervuilende concurrenten miljarden subsidie krijgen?
Het kan gewoon anders. Als we kiezen voor een eerlijk systeem waarin vervuilers betalen in plaats van beloond worden. Een systeem waarin European Sleeper niet tegen de stroom hoeft te roeien, maar mee kan surfen op een economie die duurzaamheid stimuleert.
Doe mee
Wil je weten wat er nog meer moet veranderen voor een eerlijke economie?
→ Lees het volledige Manifest voor een Eerlijke Economie op www.thegreentimes.eu/vooruit/verkiezingstijd
Daar vind je tien concrete doelen en dertig politieke maatregelen voor een economie die werkt voor mensen én planeet. Niet over dertig jaar, maar nu.
Dit verhaal is onderdeel van de serie “Het Geluid van Vooruit” – burgers, pioniers en experts die samen bouwen aan oplossingen.
Want zoals European Sleeper laat zien: het kan gewoon.
Als we durven kiezen voor wat eerlijk is.
Dit artikel is onderdeel van de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober 2025. Een campagne waarin we laten zien welke politieke keuzes gewone mensen werkelijk vragen – voorbij alle partijpolitieke ruis.
Acht denkers. Eén missie: een eerlijke economie
In oktober 2025 lanceerde De Groene Afslag het Manifest voor een Eerlijke Economie. Acht toonaangevende denkers werkten eraan mee:
- Babette Porcelijn – duurzame economie, impact expert
- Derk Loorbach – transitieonderzoek en systeemverandering
- Joyeeta Gupta – klimaatrechtvaardigheid en planetaire grenzen
- Kees Klomp – existentialistisch econoom, ecoliberalisme
- Marleen Stikker – digitale democratie en eerlijke technologie
- Michel Scholte – True Price, Impact Institute
- Paul Schenderling – postgroei
- Winne van Woerden – Oxfam Novib, postgroei
Hun gezamenlijke oproep: maak van economische rechtvaardigheid een politieke prioriteit.
Meer verhalen uit de serie “Een Eerlijke Economie Kan Gewoon”
Dit is het tweede van zes reportages waarin we documenteren dat een eerlijke economie geen utopie is, maar realiteit kan worden. De komende weken verschijnen:
- De duurzaamste drijvende wijk van Europa maakt haar eigen stroom
- Het belang van Echte i.p.v. Slechte Prijzen
- Duurzaam reizen kan wel (dit verhaal)met Hans Stegeman)
- Deze groep mensen heeft zelf koop- en huurwoningen ontwikkeld (met Babette Porcelijn)
- In Spijkerkwartier Arnhem laat DAZO de kracht van lokale samenwerking zien (met Kees Klomp)
- Het kan gewoon: zes voorbeelden van een werkende eerlijke economie
Miljoenen Nederlanders nemen het voortouw
Overal in de samenleving zien we verandering ontstaan. Van duurzame scale-ups tot sociale initiatieven. Die beweging naar een betere wereld en een toekomstbestendige economie is allang begonnen.
Nederland kan het voortouw nemen, als we de moed opbrengen voor werkelijke verandering. “Wat aandacht krijgt, groeit.” Den Haag, doe je mee?
Lees, deel en stem
- Lees het Manifest voor een Eerlijke Economie
- Deel dit verhaal op social media
- Volg de volledige serie op de kanalen van The Green Times en BrightVibes
- Stem op 29 oktober – Kies voor partijen die durven te kiezen voor een eerlijke economie
“Het Geluid van Vooruit – in Verkiezingstijd” is een initiatief van Denktank De Groene Afslag, in samenwerking met The GreenTimes, BrightVibes en vele anderen.
