“Wat heb je nodig?” – De vraag die een hele buurt in Arnhem veranderde: Eerlijke Economie in actie

Anne had long COVID en belandde bij de voedselbank. “Ik zat er aardig doorheen,” vertelt ze. “Ik was in een depressie. Ik was op zoek naar verbinding en zinvol bezig zijn.”

Totdat ze bij DAZO in het Spijkerkwartier in Arnhem binnenliep. “Daar zat iemand die begon meteen: ‘Kan ik je helpen?’ Dat was best wel heel fijn, want zo word je niet vaak ontvangen.”

Die ene vraag veranderde alles.

Ze vroegen: “Waar irriteer je nu het meeste aan?” Voor Anne lag dat bij de voedselbank. “Groenten die niet echt super vers waren. Ik wilde er iets mee doen.” Het antwoord: fermenteren. DAZO regelde een cursus. Anne ontdekte haar passie en geeft nu wekelijks fermenteerworkshops. “Het gaat gewoon heel goed met mij.”

Zes buurtbedrijven uit één vraag

Patrick Hoogenbosch, oprichter van DAZO, legt uit: “Vrijwel iedereen komt hier uit de buurt en die ondersteunen we. De vraag is simpelweg: ‘Wat heb je nodig?’ Vanuit daar ontstaan alle mooie initiatieven.”

Die vraag leverde zes buurtbedrijven op: SpijkerBikes (fietsen opknappen), SpijkerZwam (oesterzwammen kweken op koffiedik), Buurt BaanBureau (mensen in hun kracht helpen), Buurt Klusbedrijf (energiebesparende maatregelen), Buurt Groenbedrijf (groen onderhouden), en No Waste Brigade (fermenteren en maandelijkse maaltijden voor vijftig mensen).

“Als ik Anne zie, dan is dat fantastisch,” zegt Patrick. “Iemand die het heel moeilijk heeft gehad, zie je dan in haar kracht komen. Daar kan geen ziekenhuis tegenop. Dat is gewoon samen aandacht voor elkaar.”

De impact: 70 vrijwilligers per week, 40 studenten, honderden geholpen huishoudens, en een meetbare waarde van vijf ton. “Financiële waarden hebben we nodig om rekeningen te betalen,” zegt Patrick. “Maar het liefste maken we sociale en ecologische waarde.”

Waarom kan dit niet overal?

Kees Klomp, expert betekeniseconomie, legt de barrières uit: “Het allerbelangrijkste obstakel is dat we de burger en de participatie van de burger in de economie eigenlijk niet serieus benutten. De burger wil heel graag regie nemen, maar vindt de overheid vooral als een soort concurrent.”

Het kernprobleem: burgers kunnen niet concurreren met bedrijven. “Als een burgerscollectief een coöperatie wil beginnen, ontstaat er een concurrentiestrijd. Commerciële partijen hebben altijd diepere zakken, altijd meer geld te besteden. Waardoor heel veel initiatieven die uit welwillendheid zijn begonnen, uiteindelijk niet komen.”

De oplossing volgens Kees Klomp

1. Burgers voorrang geven
“De burger moet per definitie door de wet geregeld voorrang krijgen als er een keuze is tussen een burgerinitiatief en een commercieel initiatief.”

2. Welzijn waarderen
“Dit soort initiatieven creëren enorme waarde: welzijn in de wijk, sociale cohesie, mensen die floreren. Maar wij meten in Nederland alles af aan geld. Dit soort initiatieven komen met veel zachtere indicatoren die net zo waardevol zijn, maar ze kunnen qua data niet concurreren met bedrijven die keiharde winst maken.”

3. Niet omrekenen naar geld
“We kunnen sociale waarde prima meten zonder het in geld uit te drukken. Als de politiek besluit deze waarden te herkennen zoals ze zijn, komen we niet in die onnodige tweestrijd tussen: levert het geld op of bespaart het geld?”

4. Het systeem veranderen
Patrick ervaart dit dagelijks: “Iedere ambtenaar wordt enthousiast en zegt: ‘Dit willen we.’ Maar maak van die ambtenaren een afdeling, dan wordt het moeilijk. En maak van die afdelingen een gemeente, dan wordt het bijna onmogelijk. Het zit niet in de mens, het zit in het systeem.”

Het kan gewoon

Klomp’s boodschap: “In geld kun je niet wonen. Je woont in een samenleving waarin mensen op een leuke manier met elkaar omgaan. Dit soort initiatieven moeten het niet hebben van winst. Ze moeten het hebben van welzijn. En welzijn is wat een samenleving een hechte plek maakt om te wonen.”

Patrick:

“Daar kan geen ziekenhuis tegenop. Dat is gewoon samen aandacht voor elkaar. Dat kleine, dat aandacht geven. Dat is zo belangrijk.”

DAZO in Arnhem laat zien dat een andere economie mogelijk is. Een economie waarin burgers regie kunnen nemen over hun leefomgeving. Waarin welzijn meetelt naast welvaart. Waarin mensen als Anne van depressie en voedselbank naar vrijwilliger met passie kunnen groeien.

Het begint met één vraag: “Wat heb je nodig?”

En het vraagt één keuze: burgers voorrang geven op commerciële partijen. Welzijn waarderen naast winst. Faciliteren in plaats van alleen reguleren.

Want wat we aandacht geven, groeit. Ook in Den Haag.

Over DAZO Arnhem

DAZO is een broedplaats in het Spijkerkwartier in Arnhem waar ongeveer 70 vrijwilligers per week actief zijn. Met zes buurtbedrijven creëert DAZO sociale en ecologische waarde in de wijk. Meer informatie: dazo.nl

Wil je weten wat er nog meer moet veranderen voor een eerlijke economie?
→ Lees het volledige Manifest voor een Eerlijke Economie op www.thegreentimes.eu/vooruit/verkiezingstijd

Daar vind je tien concrete doelen en dertig politieke maatregelen voor een economie die werkt voor mensen én planeet. Niet over dertig jaar, maar nu.

Dit verhaal is onderdeel van de serie “Het Geluid van Vooruit” – burgers, pioniers en experts die samen bouwen aan oplossingen.

Want zoals DAZO in Arnhem laat zien: het kan gewoon.
Als we durven kiezen voor wat eerlijk is.

Dit artikel is onderdeel van de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober 2025. Een campagne waarin we laten zien welke politieke keuzes gewone mensen werkelijk vragen – voorbij alle partijpolitieke ruis.

Acht denkers. Eén missie: een eerlijke economie

In oktober 2025 lanceerde De Groene Afslag het Manifest voor een Eerlijke Economie. Acht toonaangevende denkers werkten eraan mee:

• Babette Porcelijn – duurzame economie, impact expert
• Derk Loorbach – transitieonderzoek en systeemverandering
• Joyeeta Gupta – klimaatrechtvaardigheid en planetaire grenzen
• Kees Klomp – existentialistisch econoom, ecoliberalisme
• Marleen Stikker – digitale democratie en eerlijke technologie
• Michel Scholte – True Price, Impact Institute
• Paul Schenderling – postgroei
• Winne van Woerden – Oxfam Novib, postgroei

Hun gezamenlijke oproep: maak van economische rechtvaardigheid een politieke prioriteit.

Meer verhalen uit de serie “Een Eerlijke Economie Kan Gewoon”

Dit is het tweede van zes reportages waarin we documenteren dat een eerlijke economie geen utopie is, maar realiteit kan worden. De komende weken verschijnen:

1. De duurzaamste drijvende wijk van Europa maakt haar eigen stroom
2. Het belang van Echte i.p.v. Slechte Prijzen 
3. Duurzaam reizen kan wel (dit verhaal)met Hans Stegeman)
4. Deze groep mensen heeft zelf koop- en huurwoningen ontwikkeld (met Babette Porcelijn)
5. In Spijkerkwartier Arnhem laat DAZO de kracht van lokale samenwerking zien (met Kees Klomp)
6. Het kan gewoon: zes voorbeelden van een werkende eerlijke economie

Miljoenen Nederlanders nemen het voortouw

Overal in de samenleving zien we verandering ontstaan. Van duurzame scale-ups tot sociale initiatieven. Die beweging naar een betere wereld en een toekomstbestendige economie is allang begonnen.

Nederland kan het voortouw nemen, als we de moed opbrengen voor werkelijke verandering. “Wat aandacht krijgt, groeit.” Den Haag, doe je mee?

Lees, deel en stem

• Lees het Manifest voor een Eerlijke Economie
• Deel dit verhaal op social media
• Volg de volledige serie op de kanalen van The Green Times en BrightVibes
• Stem op 29 oktober – Kies voor partijen die durven te kiezen voor een eerlijke economie

“Het Geluid van Vooruit – in Verkiezingstijd” is een initiatief van Denktank De Groene Afslag, in samenwerking met The GreenTimes, BrightVibes en vele anderen.

Lees het volledige manifest en bekijk alle video’s